Vroeger hoorde je er nog nauwelijks iets over, narcisme of een narcistische persoonlijkheid of narcistische trekken.
Tegenwoordig kom je het overal tegen met name op internet, wat maakt het nou zo aantrekkelijk om de eigenschappen van een narcist te reflecteren bij jezelf en vooral bij anderen.
Narcisme is een freudiaanse term uit de psychologie. Het is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de eigen persoonlijkheid (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.
Laten we eens kijken wat de eigenschappen zijn volgens het leerboek psychiatrie:
Een diep doordringend patroon van grandiositeit
(zelfoverschatting, kennis, belangrijkheid, of identiteit)
Nu is er voor iedereen wel ergens in het leven een moment te vinden waarin je jezelf of iemand kan overschatten, je weet immers van te voren niet wat je nog niet weet.Het betekend dus niet meteen dat iemand dan een narcist is.Een narcist schept voortdurend op over hun prestaties en zijn afgunstig over prestaties van anderen.Pas als het in vele mate voorkomt en problematisch voor het individu of de omgeving wordt is er pas sprake van een stoornis.Het betekend dus niet meteen dat iemand dan een narcist is.Een narcist schept voortdurend op over hun prestaties en zijn afgunstig over prestaties van anderen.Pas als het in vele mate voorkomt en problematisch voor het individu of de omgeving wordt is er pas sprake van een stoornis.
Behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie.
Nu is het erg gezond als iemand bewondering voor zichzelf heeft maar bij een narcist is de zelfbewondering dermate veel aanwezig dat ze aan niets anders denken en daar bij geen ruimte meer is om zich nog te kunnen verplaatsen in anderen, daar hebben ze zelfs niet eens behoefte aan tenzij het in hun eigen voordeel werkt en het hen iets oplevert kunnen ze doen alsof ze empathisch zijn.
Ze zijn buitensporig trots op hun eigen prestaties en verrichtingen en ze zijn er voortdurend op uit om bewondering te oogsten en erkenning van anderen te krijgen, terwijl het ontbreekt aan Wederzijdsheid en zijn nauwelijks in staat om lief te hebben.
Een narcist is geobsedeerd met fantasieën over grenzeloos succes en macht
Een narcist gelooft dat hij of zij ‘bijzonder’ en ‘uniek’ is en heeft het gevoel bijzondere rechten te hebben.
Onder dit persoon zit vaak een kwetsbaar mens met een fragiel gevoel voor eigenwaarde.
Als kind werden zij vaak te weinig gewaardeerd of juist overgewaardeerd door volwassenen en dan vooral vanwege hun prestaties.
Het kind heeft zich dan niet kunnen ontwikkelen tot wie hij of zij wilde worden.
Hun eigen innerlijke wereld toept vaak schaamte bij hun op.
Toont zich arrogant of hooghartig in houding of gedrag
Ook bij deze criteria geldt dat als iemand zich arrogant opstelt niet per definitie een narcist is, integendeel want veel mensen stellen zich arrogant en hooghartig op doordat zij diep van binnen angst ervaren, wat ook het geval is bij een narcist. Denk hierbij aan een kogelvis die zich opblaast om groter te lijken uit angst. Dit opblazen zie je erg veel onder jongeren, dit niet te verwarren met indruk maken op leeftijdsgenoten of meisjes natuurlijk. Een narcist blaast zichzelf meestal op via dominerend gedrag, uiterlijk, of gebruikt kennis als wapen.
Veel mensen denken te maken te hebben met een ware narcist omdat simpelweg er verkeerd geïnterpreteerd wordt.
Ieder mens kan zich in de criteria enigszins wel herkennen, maar bij een ware narcist net zoals verschillende stoornissen gaat het om de duidelijke aanwezigheid van criteria en in hoe verre deze het functioneren belemmert voor zowel het individu en of de omgeving.
De genoemde criteria hier is een greep uit een zeer complex genuanceerd karakter van een narcist om een enkel een indruk te geven
van de criteria om een daadwerkelijke diagnose te kunnen stellen is veel meer nodig en schiet naar mijn mening daar de criteria van de DSM in te kort.
Een aantal bekenden waarvan gezegd wordt dat ze narcisten zijn: Donald Trump wordt gezien als een duidelijke narcist, maar ook Pablo Picasso, Prins Bernard, Napoleon Bonaparte, Adolf Hitler, Josef Stalin
Of ze officieel gediagnosticeerd zijn is niet duidelijk maar ze voldoen op het eerste gezicht wel zeer duidelijk een de criteria.
Een narcist zijn of in je omgeving hebben heeft grote (negatieve!) impact op je welzijn. Een gezonde relatie hebben met een narcistisch persoon is onmogelijk, zelfs als je assertief genoeg bent of jezelf compleet wegcijfert.
“Narcisme is een zeer complex persoonlijkheidskenmerk omgeven door mythes verkeerde interpretaties en ongegronde claims die populaire media maar blijven verkondigen” stelt sociaal psycholoog Sander van der Linden.
Journalisten zijn geen psycho-analisten, en je collega’s en schoonbroer waarschijnlijk ook niet, kunnen die diagnose niet zomaar stellen daar is het te complex voor.
Tussen narcistische trekjes of extreme trekken hebben van iemand met een werkelijke narcistische persoonlijkheidsstoornis zit een erg groot verschil.
Verder kan onder ware narcisten ook nog eens grote verschillen voorkomen, zelfs voor psychologen is narcisme soms moeilijk vast te stellen.
Wel is er onderzoek gedaan met een verrassende uitkomst, uit dat onderzoek kwam naar voren dat je een echte narcist met één vraag kan ontmaskeren. Door een narcist de vraag te stellen, “ben je een narcist?”
Een ware narcist is namelijk erg trotst om zich te identificeren als een narcist.Wel is het belangrijk de vraag exact zo te stellen. Wel spreekt het de eerder genoemde moeilijkheid om narcisme vast te stellen volledig tegen, maar wel interessant genoeg om te melden.
Op het eerste gezicht heeft een narcist een zeer sterk gevoel van eigenwaarde en straalt zelfvertrouwen uit. Het tegendeel is het geval. Narcisten hebben, meestal onderbewust, juist weinig gevoel van zelf waarde en compenseren dit door zich als beter of belangrijker dan anderen te beschouwen. Dit wordt wel de narcistische paradox genoemd. Om zich te beschermen tegen kritiek heeft een narcist niet veel aandacht voor de mening of de gevoelens van anderen en zo vaak een onderontwikkeld inlevingsvermogen. Het hebben van een narcistische persoonlijkheid kan daardoor een bezwaar vormen bij de uitoefening van bepaalde functies waarbij anderen dienen te worden beoordeeld.
Het is in ieder geval wel duidelijk dat er te veel focus gelegd wordt op de criteria van een narcist die ergens in meer of mindere mate in ieder mens bij jezelf of iemand die je kent wel te vinden is. Als we gaan generaliseren of vooroordelen dan zou iedereen op sociaal media die trots zichzelf presenteert een narcist zijn of mensen die op een gezonde manier van zichzelf houden en daar openlijk voor uitkomen. Er komt veel meer kijken om een officiële professionele diagnose te stellen dan zomaar een uitspraak aan de hand van een narcistisch lijkende trek die iemand vertoond. Ik heb geen onderzoek kunnen vinden dat gedaan is naar waarom de hype van narcisme zo is toegenomen. Wel is er onderzoek gedaan naar ongenuanceerd collectief narcisme als de vraag gesteld werd bij adolescenten in 1963 of zij zichzelf belangrijk vinden antwoordde maar 12% met ja, dertig jaar later was dat 80%. Natuurlijk is het zo dat mensen als individu tegenwoordig meer gewaardeerd worden dan vroeger, toen waren de verschillen in hiërarchie ook veel groter. Een studie in duitsland toont wel aan dat narcisme meer in de westerse samenleving voorkomt. In dezelfde studie kwam ook naar voren dat het eigenwaarde van mensen groeit naarmate ze ouder worden met een piek rond de zestig. Wetenschappelijk onderzoek uit 2012 stelt dat de mensheid zich in een bijzonder narcistische tijd bevindt en dat narcisme zich als een epidemie verspreidt. Volgens het onderzoek neemt de mate waarin mensen hoog scoren op vragenlijsten naar narcisme steeds meer toe en is dat te wijten aan onder meer de opkomst van sociale media.
