Wat is Angst precies en hoe het in je voordeel of nadeel kan werken

Angst vindt je in tal van vormen en kan zelfs onbewust verscholen zitten in de kleinste dingen in je leven. Volgens het leerboek psychiatrie is angst een normale reactie op een angst opwekkende prikkel. Angst kenmerkt zich door specifieke gedachten, emoties en daarbij passende lichamelijke symptomen en gedragingen. Angst beschermt het individu en zorgt dat het meer kans heeft om te overleven. Al vroeg in het leven zorgt angst er immers voor dat een kind niet wegkruipt van zijn moeder, op afstand blijft van potentieel gevaarlijke dieren, en vrees voor benauwdheid, donkere ruimten en onbekende mensen. Eenmaal branden aan een kachel betekent dat je die kachel nooit meer aanraakt. Ook later in het leven beschermt angst ons voor ongevallen en gevaar. Er is sprake van een angststoornis als je subjectief veel last hebt of er in het dagelijks leven ernstige beperkingen door ervaart.

Angst voor het onbekende

Als we kijken naar angst voor het onbekende heeft het vooral evolutionair gezien erg veel nut, met name in het verleden toen we meer afhankelijk waren van de natuur om in te overleven. Bij de groep blijven was toen erg van belang, angst weerhield mensen er dan ook van om alleen de groep te gaan verlaten. Hetzelfde kunnen we stellen bij het proberen van onbekend voedsel, door middel van angst werden geen of in kleine hoeveelheden onbekende bessen gegeten.

“Wat een boer niet kent, eet hij niet” is dus gebaseerd op natuurlijke angst. Maar ook angst voor onbekende mensen is nog altijd voelbaar in ons systeem, er zit altijd nog een soort van voelbare rem bij het aangaan van nieuwe contacten. Ook wordt er gebruik gemaakt bij het maken van spannende films dat mensen bang zijn voor onnatuurlijke en onverwachte beelden en geluiden, met name als zij een mens onnatuurlijke bewegingen laten maken geeft dat een zeer beangstigend effect. Angst voor het onbekende kan er ook aan bijdragen dat veel mensen in een isolement raken en hun dromen laten voor wat ze zijn helaas, door te blijven hangen in de welbekende zone.

Angst voor de tandarts heeft ook betrekking op angst voor het onbekende. Vaak wordt er ook vooraf een vervelend scenario gecreëerd wat angst versterkt, en men niet meer heen durft en soms de afspraak zelfs uitstelt. Maar ook speelt onwetendheid een grote rol, we weten immers niet wat ons te wachten staat als de tandarts zijn controle uitvoert. Onze angst voor het onbekende is basaal, instinctief. Omdat we niet weten wat we van het onbekende kunnen verwachten, is de standaard houding terughoudendheid. Niet zo vreemd, als je je bedenkt dat mensen gewoontedieren zijn die moeilijk nieuwe verbindingen in de hersenen leggen. Het bekende aanhouden is dan ook veiliger en aangenamer, ook al zou het onbekende wel eens heel veel moois te bieden kunnen hebben. Dit weten we echter niet zeker, dus zullen we niet snel het zekere voor het onzekere nemen.

Hoe verandering wordt ervaren is sterk afhankelijk van de mate van zelfverzekerdheid . Hoe zelfverzekerder we zijn hoe minder last we zullen ervaren van de emoties en gedachtes die verandering naar het onbekende met zich meebrengen. Acceptatie en tolerantie zijn in deze de sleutelwoorden denk ik.

Angst voor angst

Veel mensen zijn bang voor de emoties en gevoelens die angst met zich meebrengen, of zijn ze angstig voor het krijgen van een paniekaanval wat vaak een gevolg is van angst en angst voor verlies van controle. Vooral mensen met een angststoornis weten heel exact te vermeiden waar zij bang voor zijn om zo de gevoelens en emoties die angst oproept te vermijden. Zij hebben ingewikkelde patronen en structuren bedacht om de triggers te vermijden.

De symptomen bij angst en waar men op zich angst voor kan hebben zijn oa:

• Hartkloppingen (bonzend hart of versnelde hartslag)
• Pijn of onaangenaam gevoel op de borst
• Gevoelens van ademnood
• Transpireren
• Koude rillingen
• Misselijkheid
• Duizeligheid

Dus de reactie op angst zoals hartkloppingen kan vaak een nieuwe angst opwekken bijvoorbeeld angst voor een hartinfarct. Mensen vermijden dus vaak situaties waarvan ze weten dat het angst opwekt. Bij dieren werkt dit anders, zij vertonen enkel de fysieke en mentale reacties op momenten dat er daadwerkelijk gevaar dreigt. Tot het moment dat het gevaar verdwenen is verdwijnen bij dieren de symptomen en gaan ze verder alsof er niets gebeurt is. Bij mensen zonder angststoornis kan dit ook zo werken maar de meeste mensen raken in een stoom van gedachtes die grip op hen krijgen. De situatie wordt dus gevoed door het gedachte proces waardoor de natuurlijke reacties van angst langer in stand blijven.

Overgenomen angst

Wij leren als kind natuurlijk van volwassenen om ons heen door hun gedrag te kopiëren. Dit is erg nuttig want zo leren we als kind dat we bijvoorbeeld kunnen lopen en leren we praten door woorden na te bootsen van volwassenen.

Ook gezicht impressie en stem klanken zijn erg bepalen en sturend voor een kind in wat het wel en niet mag doen. Een opgeven stem zal een kind doen stoppen waar het mee bezig is. Een blije klank zal gedrag doen herhalen, zoals het belonen bij de eerst gemaakte stapjes. We zijn allemaal bijna zonder angst geboren, maar wat als tijdens een onweersbui een volwassenen volledig in paniek raakt in bijzijn van een kind? Juist het leert dat het bang moet zijn voor onweer. Ook bij angst voor muizen of insecten werkt dit zo, als een volwassene bij het zien van een muis op de tafel springt is de kans erg groot dat het kind deze angst ook ontwikkeld. Met name na herhaling. Nu is het wel zo dat uit onderzoek naar voren is gekomen dat angst voor slangen en spinnen aangeboren is, wat eigenlijk ook logisch is want zo blijven baby’s van nature erbij uit de buurt en hoeft het niet eerst te leren door het mee te maken. Ook een negatieve reactie van volwassenen bij water kan soms erg funest zijn bij de ontwikkeling van angst voor water. Als volwassenen Bijvoorbeeld zichtbaar angst tonen bij water door eigen trauma of ook door overgenomen angst en dit herhaaldelijk uitspreekt, dan is de kans erg groot dat het kind ook een angst ontwikkeld voor water waardoor bijvoorbeeld bij zwemles de leerprestaties negatief en remmend beïnvloed worden. Nu is het wel zo dat niet ieder kind even gevoelig is voor het overnemen van angsten van volwassenen.

Angst en onze gedachtes

Er bestaat een groot verband met angst en onze gedachtes, angst wordt voor een deel onbewust geregeld, althans de instinctieve reacties op een zogeheten stimulus (iets waar je bang voor bent in dit geval). In tegenstelling tot dieren kunnen wij mensen denken en hele scenario’s bedenken, echter ziet ons limbisch systeem ( De structuren in het limbisch systeem zijn betrokken bij emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen. ) in onze hersenen het verschil niet. Wij kunnen onszelf dus letter bang denken, bijvoorbeeld als wij in het donker lopen en beginnen te denken dat er iemand achter ons loopt. Dan creëert ons lichaam dezelfde symptomen dan wanneer wij daadwerkelijk worden achtervolgd. Onze hersenen (limbisch systeem) kunnen, maar moeilijk onderscheiden van wat realiteit is en wat we zelf hebben bedacht.“The primary cause of unhappiness is never The situation but your thoughts about it.” Zo kunnen we onszelf inderdaad ook blij denken, ook dat werkt.

Kunnen we ons ook angst vrij denken? Jazeker, dit door niet te denken en meer te accepteren wat we voelen op momenten als angst ons bekruipt. Uiteraard bedoel ik hiermee niet de angst als er een grote tijger voor je staat, maar de zogenaamde irreële angsten voor bijvoorbeeld, bruggen, menigten, of zelfs angst voor vlinder komt voor. Het menselijk brein is bijzonder creatief in het bedenken van oplossingen, maar ook in het bedenken van problemen. De oplossing klinkt erg eenvoudig en is voor een groot deel te vatten in èèn woord namelijk: acceptatie Maar in de praktijk is het erg zwaar om toe te passen, vooral de eerste keer door het jezelf niet te zwaar te maken is het te doen. Door te accepteren en je gedachtes niet meer te geloven op het moment van angst is het mogelijk volledig van je angst af te komen door kleine stapjes te maken. Confronteer waar je angst voor hebt en probeer je bewust te zijn van je gedachte processen. Je gedachtes zullen alle creativiteit op je loslaten om je weg te houden bij het geen waar je angst voor hebt, geloof ze niet oordeel niet kijk alleen bewust naar wat er voorbijkomt aan gedachtes.

Het beste om dit te proberen is iets te zoeken waar je een beetje bang voor bent maar waar je zelf de volledige controle over hebt. Daarnaast is acceptatie van de gevoelens die ontstaan erg belangrijk, als je verstrengeld raakt in het verzetten breek het dan af want van verzetten groeit het en heeft dus geen helpend effect. Maar als het wel gebeurd is ook hier weer een les uit te leren voor je zelf. Dus het confronteren en acceptatie van je angst is zwaar maar wel een krachtige manier om grip te krijgen op je angst. Met de juiste inzet en discipline en niet door het blijven omzeilen ervan is het zeker te doen. Er zijn mensen die tientallen jaren hun angst hebben weten te omzeilen, wat op zich geen enkel probleem is maar als het je doelen die je wilt bereiken gaat belemmeren is het erg zonde natuurlijk. Ook ik heb tientallen jaren mijn angst weten te omzeilen, mijn angst was contact met mensen (sociaal fobie). Als ik deze angst niet had overwonnen had ik dit nooit durven schrijven. Er is zeker een weg om je angsten onder controle te krijgen met de inzet en tempo die bij jou past is het zeker mogelijk, het begint allemaal met een eerste kleine stap. Bang zijn mag, probeer het te accepteren op het angstige moment zelf, maar laat het niet je gedachten gaan bepalen.

~Eckhart Tolle~

“Acceptatie geeft rust.”