Alhoewel Spiral Dynamics vaak als tool ingezet wordt in het bedrijfsleven wil ik dieper in gaan wat Spiral Dynamics precies inhoud en hoe het in te zetten en te koppelen is in je eigen ontwikkeling. Maar het model geeft ook duidelijk een beeld van bepaalde bevolkingsgroepen. Het hoe en waarom mensen doen wat ze doen, op welk ontwikkelingsniveau zitten mensen of groepen mensen. Spiral Dynamics geeft ook inzicht in het ontwikkelingsniveau van een individu vanaf de geboorte tot in de volwassenheid. Omgevingsfactoren en de mogelijkheid op zelfreflectie en drang naar (zelf)-ontwikkeling zijn ook bepalend in hoeverre mensen verder ontwikkelen en in welke fase in dit geval kleur ze zullen blijven steken.

Vanaf de geboorte tot in de volwassenheid, begint ieder mens bij de kleur beige, maar de meeste mensen blijven later hangen bij een bepaalde kleur en zijn zich meestal niet bewust dat een mens zich mentaal veel verder kan ontwikkelen. Via Spiral Dynamics wordt ook inzichtelijk op welk collectief niveau een bepaalde bevolkingsgroep zich bevind. Ieder mens of bevolkingsgroep gaan door alle stadiums heen, er kan dus geen face over worden geslagen. Iemand die door is ontwikkeld tot de hoogste laag Turquoise-Holistisch leefsysteem is in zijn mentale ontwikkeling door alle stadiums heen gegaan. Er is bijna niemand die het leven ervaart vanuit de hoogste stadium, enkele voorbeelden zijn David Bohm, Rupert Sheldrake, Ken Wilber, James Lovelock en Pierre Teilhard de Chardin. Spiral Dynamics is een model voor de ontwikkeling van waarden, gebaseerd op theorie van de Amerikaan Graves en later verder ontwikkeld in Nederland.

De mensen en groepen mensen zijn onder te verdelen in 8 lagen zoals in de afbeelding is aangegeven op Psychisch en mentaal ontwikkelingsniveau. Iedere laag geeft het ontwikkelingsniveau aan waarin men zich bevind of waarin bevolkingsgroepen zich bevinden. Door inzicht te krijgen in Spiral Dynamics krijg je een beter beeld van bepaalde problematiek wat heerst in de wereld, zowel tussen mensen als tussen groepen mensen. Ook wordt duidelijk op welke gebieden in communicatie problemen kunnen ontstaan door het verschil in ontwikkeling en het begrijpen van wat er speelt in de wereld of in bepaalde situaties. Ook worden motivaties en beweegredenen duidelijk waarom mensen bepaalde keuzes maken.

Beige – Overleven

Alhoewel de kleuren vanaf blauw interessanter worden en meer voorkomen zal ik een korte uitleg geven van de kleuren daaronder. Beige is het primitiefste en zijn mensen of groepen alleen aangewezen op overleving we zouden deze groep kunnen vergelijken met de eerste mensen op aarde voor zover bekend is. Alles draait om overleven, het ontwijken van gevaar en het zoeken naar voedsel. Mensen in deze categorie handelen en doen alles vanuit hun reptielen brein het limbisch systeem waarbij redeneren en relativeren niet mogelijk is.

De primitieve groep, jagend en verzamelend op zoek naar voedsel. Individuen in dit waarde systeem organiseren zich door troep/kudde-achtig gedrag. Sterke leden omgeven en beschermen de zwakkeren. De groep verenigt zich om te paren, voedsel te verzamelen en te migreren. Mensen in dit systeem (beige) communiceren niet of nauwelijks.

Paars-Geborgenheid

Het tweede niveau is het niveau van de stam. Op dit niveau wordt energie gericht op het overleven van de stam, waarbij het individu zich eventueel opoffert ten behoeve van de groep. De dominante waarde is veiligheid. Die wordt geboden in mystieke riten en door de verering van geesten.

In dit waardesysteem verloopt de communicatie mondeling, van hoog naar laag. De waarheid van het woord van de gezaghebber staat onomstotelijk vast, zoals een kind onvoorwaardelijk gelooft wat mama zegt. In dit systeem komt informatie via de baas die een heersende rol heeft in de hiërarchie. Paars kan nog in zuivere vorm aangetroffen worden in delen van Afrika en Zuid-Amerika en het noordpoolgebied.

Rood – Energie en macht

In de veiligheid en geborgenheid van de paarse groep wordt het ik-besef ofwel de individualiteit geboren (vergelijkbaar met de koppigheidsfase van het kind waarin het IK voor het eerst betekenis krijgt). Dit IK wordt zich bewust van zijn persoonlijke driften en het vermogen om de wil op te leggen aan anderen. Voorbeelden van Rood zijn dictators, autoritaire regimes, bendeleiders, de maffia, criminelen, oplichters, rebelse jongeren. Het transformationele dilemma van Rood is dat impulsief, kortzichtig denken op lange termijn desastreus is.

Een aantal spreekwoorden die aansluiten bij rood

Zorg dat de eerste ruzie niet de laatste is

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden

Waar gehakt wordt, vallen spaanders

De eerste klap is een daalder waard

Blauw – Orde

Blauw kenmerkt zich aan regels, autoriteit en gezag de kernwaarden zijn daarbij, Absolutistisch, Heilig en Zinvol . Het is gebaseerd op een onvoorwaardelijke opvatting van goed en fout. Er bestaat één enkele juiste manier en er wordt gehoorzaamd aan autoriteit. Wat de drijvende kracht was tijdens de ontwikkeling van het rijk onder andere het oude Rome of Egypte, maar ook het oude Griekenland. In rood had het onmogelijk geweest om bijvoorbeeld het gehele Romeinse rijk te regeren door een enkele dominerende leider die heerst over het hele rijk. Het rijk werd daar veel te groot voor. Om een rijk van die omvang te regeren zijn er een aantal georganiseerde principes nodig. Het volk moet daarvoor onder dezelfde mentaal geprogrammeerde overtuigingen en waarden leven zodat ze allemaal hetzelfde doel dienen. Daarbij moet het volk zich houden aan dezelfde wetten en regels die opgelegd, afgedwongen en gehandhaafd worden van hogere hand zoals het politie systeem en het rechtssysteem.

Op die manier werd er een functionerend bureaucratische samenleving gecreëerd wat geregeerd werd (en wordt nog steeds) door een regering gehandhaafd word door onder andere politie. In stadium Blauw hechten mensen zich sterk aan een geloof in een soort hogere autoriteit zoals een heerser of een God en die god is meestal een vader figuur die bepalend is voor de regels der wet (theocratisch). En zodra die regels en wetten overschreden worden zal hij je straffen. Hij is geen vergevende begripvolle God maar meer al een harde strenge stiefvader die je zou slaan als je ook maar iets verkeerds doet. Dat is de essentie van blauw.

Ik zal enkele sleutelwoorden geven die corresponderen en resoneren bij mensen die zich in de blauw bevinden.

• Absolute waarheid en ideologie, hun waarheden zijn onbetwistbaar en hebben er blind vertrouwen in. Er is voor hen slechts èèn ideologie en dat is de juiste, Iets anders is onmogelijk.
• Geloof, vertrouwen en zekerheid. Ze hebben een duidelijk gevoel voor wat goed en niet goed is. Ze hebben hard werken discipline en plicht hoog in het vaandel staan. Ze hechten ook veel waarde aan wet, regelgeving en orde.
• Zij waarderen gerechtigheid want gerechtigheid gaat hand in hand met de waarden van hún samenleving. Wie niet gehoorzamen wil moet gestraft worden!
• Ze hechten veel waarde aan hiërarchie sociale orde en status quo, er is weinig ruimte voor innovatie en houden zich vast aan tradities die al honderden jaren in stand worden gehouden en worden over gedragen aan hun nageslacht.
• Betekenis en een groter doel, hun groter doel is niet egoïstisch of om zelf miljoenen te verdienen maar meer om een goede burger te zijn, om een goede christenen, moslim of hindoe te zijn. Om voor het gezin te zorgen of een goede vrouw te zijn. Maar het grote doel is om de Heer te dienen.
• Theologie, doctrine, orthodoxie en dogma
• Patriottisme, Óns land is de beste, daar is geen twijfel over mogelijk het is altijd het beste land geweest en zal altijd het beste land blijven. En daarom moet het verdedigt worden.
• Ze hechten veel waarde aan fatsoen goed gekleed en soms in uniformen. Praat absoluut niet neerbuigend over autoriteit.
• Blauw is er van overtuigd dat de absolute waarheid te vinden is in een boek zoals de bijbel of de koran maar ook wetenschappelijke literatuur.
• Rituelen en ceremonies zijn belangrijk voor ze en hechten veel waarde aan het hiernamaals, hemel, hel, en redding spelen een grote rol in hun leven. Dit zijn geen ideeën voor ze of mythen maar realiteit. Het huidige leven dient voor het hiernamaals.

De overgang van Rood naar Blauw vindt plaats wanneer er een besef ontstaat dat Rood limiterende facetten heeft. Rood is erg egocentrisch, zelfzuchtig en impulsief. Rood heeft gebrek aan hiërarchie, discipline en structuur. Mensen in Blauw hebben het besef dat een bloeddorstige dictator niet alleen in staat is een groter wordende samenleving gestructureerd te sturen. Met rood ontstaat er veel sneller chaos en geweld. Blauw wil dat juist tegen gaan door structuur, discipline en hiërarchie. Als je geboren word in een Blauwe samenleving wordt je als het ware geïndoctrineerd met de normen, waarden en overtuigingen van blauw. Het wordt daardoor erg lastig om jezelf te beseffen dat je geïndoctrineerd bent omdat je er van overtuigd bent dat dát de enige juiste waarheid is, de normen en waarden van Blauw is dan je realiteit. Veel mensen blijven tot hun dood in de Blauwe stadium.

Natuurlijk zijn er in Blauw ook verschillende gradaties anders zouden er nooit mensen kunnen overgaan van Blauw naar Oranje – Succes. Bijvoorbeeld was er duizend jaar geleden veel sterker Blauw geworteld in de samenleving in Europa dan nu. Collectief gezien verschuiven ze meer richting Oranje-Succes die meer gericht zijn op individualisme en materealisme.

Laat ik onder enkele karakteristieke eigenschappen geven van Blauw. Voor Blauw heeft het leven betekenis, richting en doelgericht met een vooraf bepaalde uitkomst. Ze zoeken altijd naar orde, stabiliteit en veiligheid. Ze richten zich op organiseren, beheren en proberen standvastig te blijven daarbij ontwikkelen ze structuren. Heeft ook voor detail, de perfecte bureaucraat. Ze zijn vertrouwenswaardig voorspelbaar en loyaal. Gehoorzaamheid is gedreven door een gevoel van plicht en schuldgevoel. Voor Blauw heeft iedereen zijn voorbestemde plaats in de samenleving en zal de hiërarchie verdedigen. Voor hen is hiërarchie gecreëerd door God. Het hele universum is ontstaan om de beschaving te dienen die mens bovenaan stelt om over alles en iedereen te heersen, alle dieren en minderwaardigen alle vrouwen en alle kinderen. Ze twijfelen nooit aan leraren ouders of autoriteit.

Blauw houd van wetten, regels en op discipline gebaseerd karakter. Ze promoten wetten en orde, anders ontstaat er chaos die ze verbinden met anarchie, terwijl in werkelijkheid anarchie niets met met chaos te maken heeft maar zo is geïndoctrineerd. Een verwijzing naar mijn blog “Wat anarchie niet is“. Ze zien henzelf als mensen die orde brengen aan de chaos.

Voor hen is realiteit strikt objectief en zijn close-minded en hoog dogmatisch. Goed of slecht zijn absoluut en niet sociaal verbonden ze zien de wereld heel zwart wit. Het is voor hen duidelijk wat goed is of wat slecht is en wat kwaadaardig is. Zij die kwaad doen zijn de zondaars. Wat in boeken staat is de absolute waarheid en nemen religieuze teksten letterlijk. Ze zien God letterlijk als een man op een wolk die regeert over de mensheid. Ze zijn erg bevooroordeeld richting zondaren die gezien worden als duivels of onder invloed van de duivel.

Enkele praktijkvoorbeelden zijn, alhoewel het enigszins generaliserend is maar puur om een indruk te krijgen zoals al eerder genoemd is. Iemand die in Blauw te plaatsen is, is niet in alle opzichten exact zoals aangegeven. Sommigen hebben trekken van rood anderen van oranje vooral waar delen van de bevolking zich in een transitie bevinden naar bijvoorbeeld oranje.

• Het Midden-Oosten grote delen zijn erg Blauw heel traditioneel
• Palestijnen, zionisten, Saoedi-Arabië
• Jehovah’s getuigen
• Europa in de middeleeuwen is een goed voorbeeld van Blauw
• Elementen uit Iran, Pakistan
• Zen kloosters, katholieke kerken, conservatievelingen
• Neonazisme, Ku Klux Klan, Noah`s ark mits letterlijk genomen evenals de tien geboden
• Uniformen, katholieke nonnen
• Hindu families en islamitische families
• Defensie, Nationalisme, Victoriaans Engeland, militaire families
• Veel politie agenten, brandweermannen
• imperialisme, missionaris
• Wanneer een soldaat op een granaat springt kunnen we dat zien als een Blauwe daad om het team te beschermen
• Gevechten en oorlogen om heilige grond
• Grote kathedralen en tempels
• jehovah’s getuigen
• Het Midden-Oosten grote delen zijn erg Blauw heel traditioneel
• Palestijnen, zionisten, Saoedi-Arabië
• Europa in de middeleeuwen is een goed voorbeeld van Blauw
• Elementen uit Iran, Pakistan
• Zen kloosters, katholieke kerken, conservatievelingen
• Neonazisme, Ku Klux Klan, Noah`s ark mits letterlijk genomen evenals de tien geboden
• Uniformen, katholieke nonnen
• Hindu families en islamitische families
• Defensie, Nationalisme, Victoriaans Engeland, militaire families
• Veel politie agenten, brandweermannen
• imperialisme, missionaris
• Wanneer een soldaat op een granaat springt kunnen we dat zien als een Blauwe daad om het team te beschermen
• Gevechten en oorlogen om heilige grond
• Grote kathedralen en tempels

Ongeveer 40% van de globale volwassen populatie is onder te verdelen in Blauw. Als je in een westerse democratie leeft in Europa of in Amerika en je bent relatief goed opgeleid dan is het lastig om te bepalen hoe Blauw de samenleving eigenlijk nu nog is waar je dan zelf deel van uitmaakt.

Wat triggert mensen in Blauw

In een notendop wat stadium Blauw triggert is stadium Rood, Oranje, Groen, en stadium Geel. Dus eigenlijk het gedrag uit de omliggende stadia die niet Blauw zijn triggeren Blauw. Dit wordt duidelijker wanneer ik de bovenliggende stadia beschreven heb. Maar er zijn wel een aantal steekwoorden te geven van wat mensen in Blauw triggert.

Relativisme en niet weten, Onzekerheid, Atheïsme, Scepticisme het druist in tegen hun obsolete waarheid en vormen een bedreiging. Ze worden ook getriggerd door intellectuelen, academische elite en postmodernisme. Vrijdenkers, hippies, vrije seks, drugs, rock and roll, Rap muziek. Inside the box denkers waardoor ze snel vast zitten in hun paradigma en zien daardoor moeilijk de wereld vanuit een ander perspectief. Door hun kijk op de wereld zijn ze erg demoniserend naar andere mensen toe die eerder genoemde trekken vertonen.

Een aantal slogans die resoneren met Blauw

God gaf ons dit land!, Dit is de manier waarop God het bedoeld heeft, Elk vorm van kwaad moet gestraft worden, omdat God rechtvaardig is, Make America Great Again, Zeggen wat je doet en doen wat je zegt, Hou je gewoon aan de regels!, Je móét je gewoon aan de wet houden!, Geloven in Jezus zal eeuwig leven voortbrengen, niet geloven in Jezus zal je geen eeuwig leven brengen, mensen die de Zoon van God hebben afgewezen gaan naar de hel.

Mensen die overeenkomen met Blauw zullen deze slogans omarmen maar mensen uit bovenliggende kleuren zullen de slogans afstoten en zien de onderliggende problemen die de slogans kan geven in de samenleving.

Hoe meer je je verdiept in de verschillende stadia van Spiral Dynamics hoe meer je voor jezelf een beeld krijgt in welke kleur jij je bevindt. Ik zal hierna een genuanceerd beeld geven van de volgende stadium Oranje – Succes in een volgende blog. Om zelf een goed beeld te krijgen van waar jij je bevindt is het belangrijk je te verdiepen in de stadia boven jezelf en onder jezelf. Er ontstaat vanzelf een moment dat je niet meer resoneert met de omliggende stadia/kleuren. Het geen wat mensen bijvoorbeeld in Blauw houd is omdat ze vaak zich verzetten tegen de overtuigingen van Oranje en Groen.

Bronnen: http://spiraldynamicsintegral.nl/oversdi/waardesystemen/blauw/ http://www.fractal.org https://www.youtube.com/channel/UCgeicB5AuF3MyyUto0-M5Lw